Tot 1 mei ligt de concepttekst van de Omgevingswet voor consultatie bij lagere overheden en maatschappelijke partijen. Eind dit jaar moet het wetsvoorstel naar de Kamer. Bij gemeenten leven nog veel twijfels.

Wethouder Gerrit Piek (@ff_pieken) van Zwolle vraagt zich op Twitter af of gemeenten iets met de nieuwe Omgevingswet opschieten. ‘In elk geval biedt het zicht op werkgelegenheid voor juristen.’ De eind februari uitgebrachte concepttekst van de Omgevingswet, ook wel ‘de toetsversie’ genoemd, roept bij de deelnemers aan de informatiebijeenkomst in de Rotterdamse Doelen vooral veel twijfels op. De nieuwe wet is omvangrijk en complex, de praktijk oefent nog met Wabo en Crisis- en herstelwet. Maar in het congrescentrum in de Maasstad is het volle bak met in overgrote meerderheid gemeenteambtenaren.

Een bulderend gelach valt de medewerkers van de interdepartementale projectdirectie Eenvoudig Beter ten deel na het zien van een gelikt animatiefilmpje met de payoff dat de Omgevingswet het ‘leven van de ambtenaar makkelijk gaat maken’. Deze boodschap wordt blijkbaar nog niet door de deelnemende ambtenaren gedeeld. Met de Omgevingswet, laat een ander filmpje zien, hoeft ‘ondernemer Theo’ zich nog maar bij één loket en één aanspreekpunt te vervoegen. Ook hierop volgt luid gelach. Adviseur Peter van der Hoogt van de stichting Advisering Bestuursrechtspraak legt korte tijd later in de wandelgangen uit waarom. De komst van de regionale uitvoeringsdiensten, kortweg RUD’s, heeft menig milieuambtenaar uit het stadskantoor doen vertrekken naar een nieuwe organisatie. ‘De medewerker ruimtelijke ordening is zijn maatje kwijt. Wie moet hem nu de complexe milieuregelgeving uitleggen?’ Ondanks de belofte van vereenvoudiging zal de nieuwe wet deze scheiding niet kunnen repareren. Wat Angelique Schuurmans bevestigt. Zij werkt bij het ingenieursbureau van de gemeente Utrecht waar ze bij de grote projecten over wettelijke aspecten adviseert. ‘Ik vraag me af hoe men de kennisuitwisseling nu gaat organiseren. De uitvoeringsdiensten zijn niet van de gemeenten. Eén loket is een illusie geworden. Aan onze infobalie is nu onvoldoende kennis. Om een vraag goed te beantwoorden zijn alle disciplines in de backoffice nodig.’

Omgevingsplan
De interesse bij de workshops gaat vooral uit naar die over het ‘Omgevingsplan’. Het pas enkele maanden oude instrument is de vrucht van de lobby van de VNG. Eind vorig jaar ging minister Schultz van Haegen (IenM) onderuit met haar Omgevingsverordening.

Dit instrument zou voor het hele gemeentelijke grondgebied als spil dienen voor alle lokale regels voor de leefomgeving. Maar de gemeenten hadden al bij voorbaat heimwee naar het bestemmingsplan en eisten van de minister de traditionele planfiguur niet bij het oud vuil te zetten. Gemeenten werken volop aan het actualiseren van bestemmingsplannen en het schrijven van nieuwe plannen. Gelukkig verliezen die nu hun waarde niet, want als de Omgevingswet van kracht wordt, heet elk bestemmingsplan automatisch Omgevingsplan. Op termijn gaan alle gemeenten naar één Omgevingsplan voor de hele gemeente toe. Rijk en VNG hebben hiervoor een ‘rustig ritme’ afgesproken. Dat het niet snel zal gaan, moge duidelijk zijn. Een stad als Den Haag heeft zo’n 140 bestemmingsplannen. Dan duurt het even voordat die in een organisch proces in één Omgevingsplan zijn opgegaan.

Rond het Omgevingsplan is nog veel onduidelijk. ‘Is het een nieuw naampje of wordt het toch iets anders?’ spuwt een gemeenteambtenaar haar vraag in de microfoon van een van de workshopbegeleiders. Verbazing alom als op de eerste sheet van workshopvoorzitter Bert Rademaker opeens toch weer het woord ‘verordening’ prijkt. Als hij daar door enkele deelnemers op wordt gewezen is de beleidscoördinator wetgeving van het ministerie van IenM niet onder de indruk. ‘We hebben inderdaad plechtig met de VNG afgesproken het een “plan” te noemen. Maar het Omgevingsplan staat ver af van wat je met een plan bedoelt. In feite gaat het om een bak met algemene regels. Het is eerder een verordening. En als we vinden dat bezwaar en beroep mogelijk moet zijn, dan regelen we dat.’ Om kort daarop toch een excuus te maken. ‘De term plan is nog even wennen. Ik werd er ook opeens mee geconfronteerd.’

Minister Schultz hoopt nog steeds het wetsvoorstel in 2013 naar de Tweede Kamer te sturen. Het zal van de snelheid van behandeling door de Raad van State afhangen. Plaatsvervangend directeur Arjan Nijenhuis van Eenvoudig Beter hoopt dat beide Kamers de wet in 2014 behandelen. Het invoeringstraject, inclusief de opname van welgeteld 122 AmvB’s, zal nog een hele kluif zijn. Formeel houdt men vast aan 2018, achter de schermen wordt gezegd dat het nog tot 2020 of later zal duren tot de Omgevingswet er is.