Nieuwsmail nummer 17, september 2013

Derde dinsdag in september en de Omgevingswet  
“De Omgevingswet vereenvoudigt en versnelt ruimtelijke procedures, zonder afbreuk te doen aan de kwaliteit van de leefomgeving” . Dat waren de woorden van koning Willem-Alexander, uitgesproken tijdens de verenigde vergadering van de Staten-Generaal op Prinsjesdag 2013. Hiermee is de kerndoelstelling van de nieuwe wet goed samengevat: eenvoudigere, snellere en betere ruimtelijke procedures met oog voor duurzame ontwikkeling van de leefomgeving. Geen ingewikkelde en versnipperde regelgeving meer; straks kan er vanuit één Omgevingswet worden gewerkt.

Met de opening van het nieuwe parlementaire jaar komt het moment dichterbij dat ook de Tweede Kamer zich over het wetsvoorstel zal  buigen. Afhankelijk van het tijdstip van het beschikbaar komen van het advies van de Raad van State zal het wetsvoorstel eind 2013, begin 2014 naar de Tweede Kamer worden gestuurd. Ondertussen wordt er in samenspraak met betrokkenen uit het veld hard gewerkt aan het vormgeven van de uitvoeringsregelgeving, die de beoogde vereenvoudiging en versnelling concreter zullen maken.

Het ‘sturend kader’
Tegelijk met de verzending van het wetsvoorstel Omgevingswet aan de Raad van State werd ook een hoofdlijnennotitie meegezonden. Daarin staat een doorkijk op de totstandkoming en inhoud van de uitvoeringsregelgeving bij de Omgevingswet. Het zogenoemde  ‘ sturend kader’ – dat nog dit jaar gereed zal komen – is daarvan de uitwerking. Maar wat is dat ‘sturend kader’ eigenlijk?
Het sturend kader is een gezamenlijk product van het programma Eenvoudig Beter en de betrokken departementale beleidsonderdelen. EB en de domeinen zullen op basis van het sturend kader aan de slag gaan met het tot stand brengen van de uitvoeringsregelgeving. Het sturend kader geeft ook aan hoe de bestuurlijke koepels van andere overheden en belangenorganisaties van bedrijfsleven en milieuorganisaties zullen worden betrokken bij de uitwerking van de uitvoeringsregels. Daarom zijn ook deze instanties betrokken bij de totstandkoming van het sturend kader. Met de koepels wordt de materie in twee intensieve dagen begin oktober doorgeakkerd; met de belangenorganisaties staan afspraken in de steigers.
Waar gaat het om? 117 vaak sectorale AMvB’s met in totaal ongeveer 2700 bepalingen en circa 120 ministeriële regelingen zullen worden gebundeld, geharmoniseerd, versoberd en waar mogelijk geschrapt om invulling te geven aan het maatschappelijk doel van de Omgevingswet, samengevat in het motto: ‘ruimte voor ontwikkeling, waarborgen voor kwaliteit’. Wet en uitvoeringsregels samen moeten er voor zorgen dat het omgevingsrecht gebruiksvriendelijker en samenhangender wordt en tegelijkertijd meer ruimte  biedt voor bestuurlijke afweging en versnelling van besluitvorming.

In de hoofdlijnennotitie is gekozen voor een uitwerking van deze ambities  naar doelgroep van de omgevingsregels. Het sturend kader vormt het spoorboekje voor de uitwerking waarbij de 117 losse AMvB’s worden teruggebracht tot 3 pijlers:
– Het Omgevingsbesluit, met daarin de uitwerking van algemene regels voor iedereen.
– Besluit Kwaliteit van de leefomgeving, de groep regels die zich richt tot de bestuursorganen die de instrumenten van het wetsvoorstel gaan toepassen. Het streven is om de inhoudelijke normen voor het bestuurlijk handelen te bundelen in één AMvB.
– Besluit(en) Activiteiten in de leefomgeving, met regels voor het feitelijk handelen van  burgers, bedrijven en overheden. Vanwege omvang en diversiteit van dit cluster van regels zal naar verwachting een aantal AMvB’s nodig zijn.

In drie projectteams wordt gewerkt aan deze Besluiten, waarbij net als bij het wetsvoorstel samenwerking met de uitvoeringspraktijk een belangrijk uitgangspunt is.

Nu al Eenvoudig Beter: proeftuinen
In het afgelopen jaar heeft het werkprogramma ‘Nu al Eenvoudig Beter’ zich bezig gehouden met het verzamelen en verspreiden van lokale en regionale voorbeelden van ‘eenvoudig en beter’ omgaan met regels en praktijken in de fysieke leefomgeving. De beste voorbeelden dingen mee naar de Nu al EB Trofee die op 12 december tijdens een bijeenkomst voor decentrale bestuurders zal worden uitgereikt door minister Schultz.

Komend jaar zal het accent van ‘Nu al EB’ verschuiven naar de pilots Nu al Eenvoudig Beter. Het gaat vooral om pilots in twee categorieën: proeftuinen voor nieuwe instrumenten uit de Omgevingswet (omgevingsvisie, omgevingsplan, programmatische aanpak) en pilots waarin de aanpak van participatie en getrechterde besluitvorming uit de aanleg van grote infrastructurele projecten (Sneller en Beter) wordt verbreed naar het hele domein van de fysieke leefomgeving.

Voor de zomer van 2014 wordt een selectie gemaakt van projecten die voor een periode van maximaal twee jaar kunnen experimenteren met de nieuwe instrumenten; de projecten worden gevolgd en begeleid. De pilots met de ‘Sneller en Beter aanpak ‘gaan al eerder van start. Werving en selectie beginnen nu. Tijdens de bestuurdersbijeenkomst van Eenvoudig Beter op 12 december worden de projecten bekend gemaakt die de komende twee jaar zullen worden ondersteund in sneller en beter ruimtelijk ontwikkelen.

Nu al Eenvoudig Beter: de praktijk van morgen nu al bekijken
Ook dit najaar organiseren Platform31 en Landwerk weer excursies waarbij u kennis kunt maken met voorbeeldprojecten waarbij in de praktijk nu al eenvoudig en beter wordt gewerkt. De volgende excursies zijn gepland:
4 oktober: De meerwaarde van samen optrekken in het havengebied van Enschede
Nu al eenvoudig beter werken is meer dan alleen handig en flexibel gebruik maken van bestaande wet- en regelgeving. In het havengebied in Enschede is de gemeentelijke financiering op orde en de wet- en regelgeving is niet het probleem. Voor ondernemers alle aanleiding om hierop mee te liften en ook te investeen, zou je denken. De praktijk is weerbarstig.
31 oktober: Uitbesteden van taken in het landelijk gebied door provincies, Hernen (nabij Arnhem)
Soms kunnen andere partijen veel efficiënter overheidstaken uitvoeren dan de overheden zelf. Vooral bij provincies zijn goede voorbeelden waar taken voor natuurontwikkeling en –beheer worden uitbesteed aan natuurorganisaties.
1 november: De Crisis- en herstelwet in de praktijk, Meppel, Nieuwveense Landen
De gemeente Meppel bouwt de komende jaren aan de woonwijk Nieuwveense Landen. Energiesystemen die minder CO2 uitstoten en nieuwe energie opwekken, maken het een duurzame wijk. De gemeente wil de woningen in Nieuwveense Landen beter isoleren dan nu gebruikelijk is. Om dit te bereiken heeft de gemeente nu de Crisis- en herstelwet (Chw) nodig.
15 november: Nu al Eenvoudig Beter in Soesterberg Noord
Het project Soesterberg Noord bestaat uit het maken van een plan voor de omvorming van Soesterberg Noord van woon-werkterrein naar een aantrekkelijker gebied met minder bedrijven en meer wonen. Hierdoor, en door de aanpak van de Amersfoortsestraat, gaat het gebied meer horen bij de dorpskern Soesterberg.
November (precieze datum volgt): Ruimtelijke kwaliteit, Assen
Als een burger of bedrijf een omgevingsvergunning aanvraagt, wordt de vergunning op allerlei zaken gecheckt. Die beoordelingen lopen veelal langs elkaar heen. Idee is om vooruitlopend op de Omgevingswet te gaan werken via integrale adviescommissies die beoordelen op welstand, monumenten, milieu, archeologie, natuur etc.
November (precieze datum volgt): Natuurwetgeving in de praktijk, Zwolle
De natuurwetgeving is voor veel gemeenten een blok aan het been. En dat is jammer want het doel van de wetgeving is immers het beschermen van natuur. Daar zullen weinig mensen tegen zijn. Het is de uitwerking in de praktijk waardoor de natuur vaak een hoofdpijndossier is.
Meer informatie en aanmelding voor de praktijkexcursies:  www.Platform31.nl/nual

Netwerk Jong Leefomgeving
Graag geven wij het Netwerk Jong Leefomgeving de gelegenheid om wat te vertellen over hun activiteiten. Aan het woord is initiatiefnemer Juul Osinga, werkzaam als consultant.
“Niet iedereen kent ons, dus daarom heel kort wie en wat wij zijn. Jong Leefomgeving is een netwerk voor jonge professionals tot en met 35 jaar, op het gebied van de fysieke leefomgeving. Het netwerk is een initiatief van het ministerie van Infrastructuur & Milieu, de directie ‘Eenvoudig Beter’, en TTE Consultants. Vanuit die achtergrond verbinden we ons met de Omgevingswet en een integrale benadering van de fysieke leefomgeving. Het netwerk heeft als doel om de betrokkenheid van jonge professionals in deze gebieden te versterken.
De Omgevingswet gaat een hoop veranderen. Van sectoraal ontwikkelde wet- en regelgeving naar één integrale wet voor het beheer en de inrichting van de fysieke leefomgeving. De stelselherziening omgevingsrecht  gaat niet alleen over veranderende regelgeving, maar juist ook over een manier van werken en over kennis opdoen en delen. Dat vraagt om nieuwe ideeën en oplossingen. Kansen voldoende voor jonge professionals om aan te werken en over mee te denken.
In de Omgevingswet wordt aan de integrale benadering een belangrijke basis gegeven zodat ‘eenvoudiger en beter’  kan worden ingespeeld op veranderingen in de fysieke leefomgeving. De essentie van deze integrale benadering is dat je verschillende activiteiten en belangen ruimtelijk tegen  elkaar wilt afwegen om ze te verbinden. Verbinden is een belangrijke voorwaarde om te komen tot een integrale benadering. Een integrale benadering staat aan de basis van een duurzame inrichting van de fysieke leefomgeving.
Jong zijn is wat ons verbindt, dat is de kracht van het netwerk. De huidige generatie jong professionals heeft een open mind en neemt ruimte om over bestaande grenzen te kijken en niet mee te gaan in verouderde patronen. Deze houding is van waarde voor een transitie zoals de Omgevingswet die realiseert. De chemie die kan ontstaan bij het samenwerken tussen de jonge professionals en de ‘oude rotten’ is een belangrijke sleutel tot een dynamische organisatie.
Het netwerk ‘Jong Leefomgeving’ bestaat inmiddels uit een grote club jonge professionals, zo’n 85 mensen, met een zeer diverse achtergrond, bijeengebracht door de activiteiten die we afgelopen jaar hebben georganiseerd. Tijdens deze bijeenkomsten staan bovenstaande thema’s centraal. In oktober staan twee activiteiten op de agenda: We leveren een bijdrage aan de ‘Dag van de Omgevingswet’ en we organiseren onze eigen integrale netwerkbijeenkomst: ‘Samenwerken is de basis’. Meer informatie over onze activiteiten is te vinden op onze pagina. Je kunt je daar ook opgeven om lid te worden van ons netwerk.”

Agenda
30 september: ‘Samen anders denken anders doen’: stedelijke vernieuwing/gebiedsontwikkeling/leefbaarheid nieuwe stijl
Begin 2013 heeft de Vereniging van Nederlandse Gemeenten (VNG), met het ministerie van Binnenlandse Zaken (BZK), drie inspiratiebijeenkomsten stedelijke vernieuwing georganiseerd. Als vervolg hierop organiseren de ministeries van BZK en Infrastructuur en Milieu in samenwerking met de VNG op maandag 30 september het evenement ‘Samen anders denken anders doen’. Tijdens dit evenement wordt u als gemeentelijke ‘praktijkprofessional’ uitgedaagd om kennis en succesvolle initiatieven van stedelijke vernieuwing/gebiedsontwikkeling/leefbaarheid nieuwe stijl onderling te delen. Het evenement vindt plaats op 30 september 2013 in De Fabrique in Utrecht/Maarssen in aanwezigheid van minister Blok.Aan deelname zijn geen kosten verbonden. U kunt zich via stedenbeleid@agentschapnl.nl aanmelden voor een persoonlijke uitnodiging en alvast uw vraag en concreet initiatief meegeven.

10 oktober: VVM Dag van de Omgevingswet
De VVM organiseert op 10 oktober in het provinciehuis van Zuid-Holland in Den Haag de tweede editie van de Dag van de Omgevingswet. De VVM organiseert de dag in samenwerking met de provincie Zuid-Holland, de Vereniging voor Milieurecht, het Koninklijk Nederlands Waternetwerk, de Vereniging Bouw- en woningtoezicht en Provero.
Gastheer gedeputeerde milieu Rik Janssen opent de dag en neemt de bezoeker mee in de gevolgen van de Omgevingswet voor de provincies. Naast diverse inleidingen zijn er 16 workshops waarin onderdelen van de wet worden uitgediept. Iedere bezoeker is in de gelegenheid om drie workshops te bezoeken. Tijdens de workshops is aandacht voor diverse instrumenten in de wet, zoals de omgevingsvisie en het omgevingsplan. Verder is er aandacht voor de positie van het bedrijfsleven, handhaving, rechtsbescherming, water en lokale omgevingskwaliteit. Voor meer informatie en aanmelding: www.dagvandeomgevingswet.nl

17 oktober: Natuurwetgeving in gemeenten
Op donderdag 17 oktober organiseert het ministerie van Economische Zaken het symposium ‘Natuurwetgeving in uw gemeente’ in Nijkerk. Ecologie speelt een belangrijke rol bij ruimtelijke ontwikkelingen in de gemeente. De natuurwetgeving regelt de ontwikkeling en de bescherming van natuur bij ruimtelijke plannen. In de praktijk blijkt het toepassen van de natuurwet- en regelgeving soms ingewikkeld te zijn. Het ministerie van Economische Zaken heeft daarom voor gemeenten een aantal instrumenten ontwikkeld die de uitvoering van de regelgeving vergemakkelijken. Tijdens het symposium wordt u over deze instrumenten geïnformeerd door vertegenwoordigers van de Dienst Landelijk Gebied, Alterra en de gemeente Zwolle. Het gaat om de ‘Routeplanner’, ‘Effectenindicator’, ‘Maatregelenindicator’ en ‘Handreiking Generieke Aanpak Natuurwetgeving’. Zie ook de website.  

27 november: Slimmer omgaan met  omgevingsrecht
Op woensdag 27 november 2013, van 15:30 – 20:00, organiseert Platform31 de werkconferentie ‘Slimmer omgaan met omgevingsrecht’. U neemt kennis van de meest inspirerende Nu al Eenvoudig Beter-projecten en – strategieën die in 2013 de revue zijn gepasseerd in het excursieprogramma ‘De praktijk van morgen nu al bekijken’. Meer informatie en aanmelding: www.Platform31.nl/nual

12 december: Bijeenkomst over de Omgevingswet voor bestuurders
De stelselwijziging van het omgevingsrecht vordert. De contouren van het wetsvoorstel Omgevingswet worden steeds duidelijker. In het voorjaar zijn vele belanghebbenden bijgepraat over de ontwikkelingen rond de Omgevingswet tijdens 4 regionale informatiebijeenkomsten waar in totaal zo’n 1200 mensen op af kwamen. Meestal ambtenaren die in de praktijk met omgevingsrecht bezig zijn en een enkele bestuurder. Voor de groep bestuurders is eind van dit jaar en kort voor toezending van het wetsvoorstel aan de Tweede Kamer, een bijeenkomst georganiseerd door IenM, VNG, IPO en Unie van Waterschappen. Tijdens de bijeenkomst zal de minister de Nu al Eenvoudig Beter-trofee uitreiken. De zaal kiest uit de 6 nominaties de winnaar.
Op donderdagmiddag 12 december a.s. zijn bestuurders van gemeenten, provincies en waterschappen welkom in Den Haag. Thema’s van de bijeenkomst: Hoe ver zijn we nu met de stelselwijziging omgevingsrecht? Hoe kunnen we, vooruitlopend op de Omgevingswet, nu al eenvoudiger en beter werken? Minister Melanie Schultz, VNG-voorzitter Annemarie Jorritsma, IPO-voorzitter Yves de Boer en Hennie Roorda van de Unie van Waterschappen houden een inleiding.
Bestuurders kunnen zich voor de bijeenkomst aanmelden bij daniella.altman@minienm.nl , telefoon 070 456 1206.  

Interessante publicaties
Op onze website zijn alle rapporten en artikelen te vinden onder ‘publicaties’.

Nieuwe informatiebrochures over de Crisis- en herstelwet
De Crisis- en herstelwet is inmiddels al een paar jaar in werking en begint steeds meer vruchten af te werpen. Laat u inspireren door gemeenten die al gebruik hebben gemaakt van de mogelijkheden van de Crisis- en herstelwet. In de nieuwe brochure Eenvoudig Beter in de praktijk: Crisis- en herstelwetprojecten in beeld (5^e en 6^e tranche) staan aansprekende voorbeelden.
Meer voorbeelden zijn te vinden in de onlangs verschenen publicatie Praktijkervaringen Crisis- en herstelwet – Voortgangsrapportage 2012-2013. De voortgangsrapportage is op 28 augustus naar de Tweede Kamer gestuurd.
En voor wie zich nog eens wil vergewissen van wat er met de Crisis- en herstelwet mogelijk is, is er de brochure Over de Crisis- en herstelwet. Voor bestuurders van gemeenten en provincies. Voor ontwikkelaars, maatschappelijke organisaties en bedrijven.
Alle publicaties zijn te bestellen via postbuseenvoudigbeter@minienm.nl. Digitale versies zijn te vinden op onze website.

Simpler and better
Ook in het buitenland is men geïnteresseerd in de Nederlandse ontwikkelingen in het omgevingsrecht. Eenvoudig Beter heeft een Engelstalig informatieblad over de Omgevingswet ontwikkeld: Simpler and better, The Environmental Planning Act: the main changes. Eenvoudig te downloaden via onze website of op te vragen via postbuseenvoudigbeter@minienm.nl

Werken met de structuur- en omgevingsvisie
Dit boek gaat over de structuur- of de omgevingsvisie, maar vooral over visievorming in de nieuwe werkelijkheid van ruimtelijk beheer en  ontwikkeling in het algemeen. Een moderne, integrale structuurvisie is immers al ‘Omgevingswet-proof’, omdat deze een integrale visie geeft op het hele domein van de fysieke leefomgeving. Onzekerheid over de Omgevingswet hoeft dan ook geen belemmering te zijn om aan de slag te gaan. Dit boek biedt een praktische handleiding voor het opstellen van een structuur- of omgevingsvisie. Nuttig voor beleidmakers, bestuurders en adviseurs, vertegenwoordigers van belangenorganisaties en geïnteresseerde burgers.
Auteur: drs. G.B. Gabry
Werken met de structuur- en omgevingsvisie
Berghauser Pont Academy
ISBN: 9789491073823

De nieuwe Omgevingswet: nu kansen ook benutten!
Column door Frans Tonnaer (deeltijdhoogleraar Omgevingsrecht bij de Open Universiteit)
Minder ingewikkelde regels, meer bestuurlijke afwegingsruimte, versnelling van besluitvorming over projecten, bevordering van integraal beleid, stimulering van bestuurlijke cultuurverandering. En ook nog een forse kostenbesparing realiseren: wie kan daar tegen zijn? Maar is dat allemaal ook haalbaar.

‘Gewoon beginnen’ bij gebiedsontwikkeling Breda’s Havenkwartier
Een stadsstrand, sloepensteiger en skatehal. In de oude gebiedsontwikkeling geen serieuze business, maar anno 2013 welkome initiatieven bij stilgevallen gebiedstransformaties. In het Bredase Havenkwartier benut de gemeente deze kleinschalige initiatieven om dynamiek in het gebied te houden. Breda experimenteert de komende twee jaar met het beperken van regels om initiatieven mogelijk te maken. Gestuurd wordt op veiligheid. Zolang deze niet in het geding is, is er in beginsel geen toezicht of handhaving op het bestaande bestemmingsplan.

Wethouders van nu hebben het beter
Column door Duco Stadig (voorzitter externe adviescommissie Wonen en Cultuur voor de Omgevingswet)Stadig meent dat bij het vereenvoudigen van de procesgang van ruimtelijke plannen al op zes aspecten vooruitgang is geboekt en procesrisico’s zijn verminderd de afgelopen jaren; gemeenten moeten daarvan profiteren.
‘De wethouders en ambtenaren van 2013 hebben het veel gemakkelijker, al lijken ze zich nog niet allemaal te realiseren hoeveel er in de afgelopen jaren is veranderd – niet alleen voor bestemmingsplannen, maar ook voor projectbesluiten en reguliere vergunningen.’ Stadig signaleert een aantal vereenvoudigingen: alleen belanghebbenden kunnen nog bezwaar aantekenen tegen het bestemmingsplan, de introductie van de coördinatieregeling levert flinke tijdwinst op, met het opnemen van de bestuurlijke lus kunnen eerdere fouten worden hersteld, door de invoering van de Crisis- en herstelwet moet de bestuursrechter over een groot aantal projecten binnen een half jaar beslissen, gemeenten mogen zich baseren op onderzoeken die niet ouder zijn dan twee jaar en per 1 januari dit jaar is het relativiteitsbeginsel in de Awb opgenomen.
Sommige gemeenten hebben deze voordelen onderkend en hebben hun procedures en procedurele eisen drastisch vereenvoudigd, maar andere gemeenten zijn nog niet zo ver, aldus Stadig. ‘Ze blijven prioriteit geven aan het zoveel mogelijk vermijden van ieder procesrisico. Dat kost nodeloos veel tijd en geld’, zo schrijft Stadig. Lees hier de hele column van 9 september.