Trein Omgevingswet op de rails….
De blaadjes vallen: het werd tijd om de Tweede Kamer weer op de hoogte te stellen van de voortgang op het terrein van de stelselherziening omgevingsrecht. De laatste voortgangsbrief dateerde van december 2012.
In haar brief van 28 oktober j.l. schetst minister Schultz de gang van zaken van het afgelopen jaar: de advisering en consultaties over de beoogde Omgevingswet, leidend tot de publicatie van de toetsversie van de wet in maart van dit jaar, vervolgens de internetconsultatie en de adviezen van toetsende instanties en daarna de toezending van het wetsvoorstel aan de Raad van State.
In de brief wordt verder uitvoerig ingegaan op de voorbereiding van de uitvoeringsregelgeving die inmiddels is gestart. De wet kan immers pas in werking treden als de uitvoeringsregelgeving klaar is. Ook wordt nu al – samen met provincies, gemeenten en waterschappen – een verkenning naar de implementatie van de wet uitgevoerd. Het gaat dan om zaken als invoeringsbegeleiding, een informatiepunt, digitale informatievoorziening omgevingsrecht en uitvoering vergunningverlening, toezicht en handhaving. Tot slot is er aandacht in de brief voor Nu al Eenvoudig Beter, waarbij vooruitlopend op de invoering van de wet en de regelgeving, ervaring wordt opgedaan met het werken in de geest van de Omgevingswet.
Het wetsvoorstel ligt momenteel bij de Raad van State en zal naar verwachting in het voorjaar van 2014 naar de Tweede Kamer worden gestuurd. Streven is het wetsvoorstel in 2016 in het Staatsblad te publiceren. De Omgevingswet zal in werking treden als de uitvoeringsregelgeving, de invoeringsregelgeving en de digitale voorzieningen klaar zijn.
…….. en ministers geven groen licht
Ook de betrokken ministers bogen zich half oktober onder leiding van minister-president Rutte over de stelselherziening van het omgevingsrecht. Ze zijn akkoord gegaan met een aantal belangrijke stappen die de komende tijd gezet gaan worden.
Zo hebben de ministers positief beslist over de aanpak, de ambitie en de planning van de uitvoeringsregelgeving van de Omgevingswet. Andere besluiten van de ministers: de Wet geurhinder wordt te zijner tijd ingetrokken en de ministers zijn akkoord gegaan met de Amvb permanente Crisis- en herstelwet (zie hierna).
De parlementaire behandeling van het wetsvoorstel zal t.z.t. gezamenlijk door de minister en staatsecretaris van Infrastructuur en Milieu, de ministers voor Veiligheid en Justitie, Wonen en Rijksdienst, Economische Zaken en de staatssecretaris van EZ worden gedaan.
Verbetering vergunningvrij bouwen, snellere procedures
Half oktober stonden de Crisis- en herstelwet en het omgevingsrecht ook op de agenda van de Ministerraad. Het ging om een besluit in verband met het permanent maken van de Crisis- en herstelwet. De Ministerraad besloot om het gemakkelijker voor burgers en bedrijven te maken om aan- of uit te bouwen, om bijgebouwen te plaatsen of andere kleine bouwwerken aan de achterkant van een hoofdgebouw te bouwen. Ook wordt het eenvoudiger tot een duur van tien jaar af te wijken van een bestemmingsplan en leegstaande gebouwen, bijvoorbeeld kantoren, voor een ander doel te gebruiken. Hiermee wordt aan een aantal al langer levende gemeentelijke wensen tegemoet gekomen.
Het besluit is van betekenis voor de dagelijkse praktijk. De nieuwe landelijk uniforme regels gaan uit van een maximum toelaatbare oppervlakte van aan-, uit- en bijgebouwen bij een hoofdgebouw, waarvoor geen omgevingsvergunning nodig is. Het wordt hiermee ook eenvoudiger om bijvoorbeeld mantelzorgwoningen te realiseren.
Daarnaast kunnen gemeenten sneller omgevingsvergunningen verlenen voor activiteiten die, tot een duur van tien jaar, strijdig zijn met het bestemmingsplan. Het gaat dan bijvoorbeeld om noodwinkels of noodscholen. Ook wordt het eenvoudiger om bijvoorbeeld leegstaande kantoorgebouwen een andere maatschappelijk gewenste functie te geven. Kantoren kunnen zo in de toekomst sneller worden omgebouwd tot bijvoorbeeld studentenflats of seniorenwoningen. Dat is gunstig voor de bestrijding van woningtekorten en voor de aanpak van leegstaande kantoren.
Wel of geen welstandsregels?
Op woensdag 16 oktober ging minister Schultz op uitnodiging van het initiatief Mooiwaarts – waarin architecten, stedenbouwkundigen, monumenten- en welstandsadviseurs hun perspectief schetsen op een mooi Nederland – op werkbezoek in Zaanstad. In Zaanstad behandelt de gemeenteraad dit najaar nieuw beleid voor ruimtelijke kwaliteit, dat uitgaat van dynamiek en de leefbaarheid van de stad. In gebieden die belangrijk zijn voor de identiteit van de gemeente, zoals de molens aan de Zaanse Schans en het monumentale industrieterrein Hembrug, wil de gemeente zorgvuldig waken over de kwaliteit van de gebouwen en de inrichting van de ruimte. Ook verwacht de gemeente in twaalf naoorlogse woonwijken en op zeven bedrijventerreinen van de bewoners en ondernemers dat zij de kwaliteit bevorderen. Zaanstad gaat vanaf 2014 gebruik maken van een adviescommissie die met bewoners en ontwerpers het gesprek over kwaliteit voert en de gemeente integraal adviseert over architectuur en cultuurhistorie. Een uitbreiding van deze commissie met stedenbouw en landschap wordt overwogen.
Wethouder Dennis Straat van de gemeente Zaanstad leidde het gezelschap naar de Zaan via Inverdan en de Russische buurt. Vandaar ging het met een boot richting Hembrugterrein. Onderweg kreeg de minister een toelichting op het ontwikkelingsplan Zaan/IJ.
De initiatiefnemers van Mooiwaarts pleitten tijdens het werkbezoek bij de minister voor een onafhankelijke kwaliteitsadvisering op het gebied van landschap en stedenbouw door deskundigen, bijvoorbeeld in kwaliteitsteams of verbrede welstandscommissies à la Zaanstad. Ook zijn zij voorstander van een verplichting voor gemeenten om een omgevingsvisie vast te stellen. Minister Schultz ziet het belang van een integrale gemeentelijke omgevingsvisie, maar wil niet zo ver gaan om gemeenten daartoe te verplichten. Dat zou immers leiden tot een verzwaring van de planverplichting op gemeentelijk niveau, terwijl een verplichting niet per se leidt tot een kwalitatief goede omgevingsvisie.
Nu al Eenvoudig Beter: nominaties voor Ommen en Meppel
Ommen heeft een nominatie voor de Nu al Eenvoudig Beter-trofee gekregen voor de vernieuwende wijze waarop de gemeente werkt aan de inrichting van de omgeving op basis van een gemeentelijk omgevingsplan (GOP). Wethouder Ilona Lagas van de gemeente Ommen ontving de nominatie uit handen van directeur-generaal Chris Kuijpers van het ministerie van Infrastructuur en Milieu. “Ommen werkt met het GOP al helemaal in de geest van de Omgevingswet,” aldus Chris Kuijpers, die zich goed kon vinden in het motto van de wethouder: “Als ik zelf niet kan uitleggen waarom iets niet kan, dan doen we het gewoon.” Ilona Lagas: “Ik ben blij verrast met deze nominatie. Een terechte nominatie voor de hele samenleving, de ambtenaren en de raad die hieraan hebben gewerkt.”
Wethouder Ton Dohle van de gemeente Meppel ontving de nominatie vanwege de voortvarende aanpak bij het tot stand brengen van de duurzame wijk “Nieuwveense Landen”. Om de isolatie van de woningen op het gewenste niveau te krijgen, werd de hulp van de Crisis- en herstelwet ingeroepen. Meppel kreeg een apart Bouwbesluit (hoofdstuk 5, energie), waardoor een ambitieuzere Energie Prestatie Coëfficiënt mogelijk werd voor de woningen in Nieuwveense Landen. Daags na de uitreiking van de nominatie werd de eerste paal geslagen voor Nieuwveense Landen.
Eerder deze zomer had de gemeente Houten al een nominatie uit handen van minister Schultz ontvangen voor de uitnodigingsplanologie die bij het Eiland van Schalkwijk is toegepast. Er zullen binnenkort nog enkele nominaties voor projecten uitgereikt worden. Het beste voorbeeldproject wint de ‘Nu al Eenvoudig Beter-trofee’, die minister Schultz op 12 december tijdens een bestuurdersbijeenkomst over omgevingsrecht in Den Haag zal uitreiken.
Nu al Eenvoudig Beter: uitdagende pilotprojecten snellere en betere besluitvorming gezocht
Snelle besluitvorming met brede en vroege participatie van belanghebbenden en verkorte doorlooptij: het zijn principes van de Sneller en Beter-werkwijze die tot nu toe vooral bij infrastructuurprojecten werden toegepast. In het kader van de stelselherziening van het omgevingsrecht wil Eenvoudig Beter deze principes uitrollen over het gehele fysieke domein.
Speelt in uw gemeente, provincie of waterschap een concrete ruimtelijke opgave en staat u aan het begin van het besluitvormingsproces? Het programmateam van Nu al Eenvoudig Beter (ministerie van Infrastructuur en Milieu) is op zoek naar zes tot acht van zulke uitdagende projecten om samen en werkendeweg ervaringen op te doen in de aanloop naar het nieuwe omgevingsrecht. Een team van deskundigen op het gebied van strategisch omgevingsmanagement, bestuurlijke besluitvorming en omgevingsrecht staan langs de route van het besluitvormingstraject van uw project.
Het project dat u indient maakt gebruik van het juridisch instrumentarium uit de Wet algemene bepalingen omgevingsrecht (Wabo), Waterwet of Wet ruimtelijke ordening (Wro). Verder is er een locatiekeuze aan de orde. Te denken valt aan: de herstructurering van een vervallen terrein, de vestiging van een daklozenopvang, de aanleg van groenstructuur, de versterking van een dijk, een gebied voor waterberging, een uitbreidingsgebied voor een bovenregionaal bedrijventerrein of een soortgelijk project.
Voor meer informatie over de voorwaarden, indiening en selectie van projectvoorstellen, zie de site van Nu Al Eenvoudig Beter.
Agenda
14 november: Nu al slimmer: Praktijkdag Crisis- en herstelwet (De Doelen, Rotterdam)
Duurzame gebiedsontwikkeling, innovaties, functieverandering in bestaand stedelijk gebied, leegstaande kantoren, verouderde bedrijventerreinen: urgente opgaven die om een slimme aanpak vragen. Herkent u ze? Iets nieuws proberen betekent vooruitgang, maar het lijkt soms wel of wet- en regelgeving daarbij in de weg staan.
Projecten vlottrekken en doorbraken realiseren met de Crisis- en herstelwet gebeurt al op veel plaatsen. Er is dus al heel wat leerzame praktijkervaring opgebouwd. Maar ook anders besturen, anders omgaan met de ontwikkeling van gebieden, denken en werken in nieuwe verhoudingen in de relatie gemeenten – bedrijven komen aan de orde op de praktijkdag. Voor meer informatie zie de website van Rostra Congrescommunicatie.
14 november: Van toetsen op normen naar regisseren op kwaliteit – excursie in het kader van Nu al Eenvoudig Beter naar De Marne
De beoordeling van een ruimtelijk plan van een initiatiefnemer is voor een gemeente of provincie vaak een hele klus. Allerlei instanties en afdelingen brengen advies uit. Vaak zijn die adviezen niet tegelijkertijd klaar en niet met elkaar in lijn. Probeer daar als overheid maar eens iets van te maken.
In de Omgevingswet wordt gepraat over de mogelijkheid een integrale adviescommissie in te stellen voor adviezen over ruimtelijke ingrepen. De Groningse adviesorganisatie Libau adviseert al enkele jaren op die manier, naar ieders tevredenheid. Libau werkt daarbij met zogenaamde regieaanwijzingen. Deze helpen gemeenten te sturen op basis van waarden in plaats van normen. De regieaanwijzingen zijn gebaseerd op een integraal beeld van het gebied: stedenbouw, landschap, welstand, cultuurhistorie en archeologie. De adviezen zelf zijn daardoor niet zomaar te kopiëren, de werkwijze wél.
We starten de praktijkdag met een bezoek aan de gemeente De Marne, waarna we verder gaan praten over de voor- en nadelen van de integrale werkwijze van Libau. Vragen waar betrokken overheden onder andere op reageren: Kun je als ambtenaar of bestuurder uit de voeten met de regieaanwijzingen? Is het gewenst om een dergelijke integrale adviescommissie in de Omgevingswet op te nemen? Is het handig om de adviescommissies nog breder te maken? Voor meer informatie zie de website van Landwerk.
15 november: excursie Nu al Eenvoudig Beter in Soesterberg-Noord
Het project Soesterberg Noord bestaat uit het maken van een plan voor de omvorming van Soesterberg Noord van woon-werkterrein naar een aantrekkelijker gebied met minder bedrijven en meer wonen. Hierdoor, en door de aanpak van de Amersfoortsestraat, gaat het gebied meer horen bij de dorpskern Soesterberg. Ook vormt het een aantrekkelijke stapsteen naar het terrein van de vliegbasis Soesterberg, dat toegankelijk wordt als natuurgebied.
Wanneer op een bedrijventerrein een bedrijfsbestemming verandert in een woonbestemming kunnen woningen in de milieuzone komen te liggen van nog bestaande naastgelegen bedrijven. Dat heeft mogelijke veiligheidsrisico’s als gevolg. Om milieuproblemen te voorkomen moeten de bedrijven met de grootste (formele) milieuzone verdwijnen of minder hinderlijk worden gemaakt. Dit is ook nodig om de gewenste woningbouw mogelijk te maken op het aangrenzende deel van de voormalige vliegbasis Soesterberg.
Minder hinderlijk maken, kan inhouden dat er fysieke maatregelen nodig zijn en dat de ongebruikte milieuruimte tegen vergoeding wordt teruggebracht. Om al te anticiperen op de verplaatsing van bedrijven binnen bijvoorbeeld 5 jaar, kan er door begrenzing van milieuruimte en het overeenkomen van contracten dat bedrijven binnen 5 jaar zullen verhuizen, al gefaseerd aan de uitvoering/bouw van woningen worden begonnen. De Crisis- en herstelwet maakt dit mogelijk. Voor meer informatie zie de website van Platform 31.
26 november: Natuurcompensatie vooraf – excursie in het kader van Nu al Eenvoudig Beter naar Zwolle De natuurwetgeving is voor veel gemeenten en initiatiefnemers een blok aan het been. En dat is jammer want het doel van de wetgeving is immers het beschermen van natuur. En daar zullen weinig mensen het principieel mee oneens zijn. Het is de uitwerking in de praktijk waardoor ambtenaren, burgers en bedrijven de natuurwetgeving geregeld als knellend ervaren.
Wat is er aan de hand? Als een initiatiefnemer iets wil gaan ondernemen en verwacht dat er beschermde dieren of planten in het geding zijn, zal de initiatiefnemer in de huidige praktijk meestal een natuuronderzoek laten uitvoeren door een adviesbureau. Er wordt dan een effectbeoordeling gedaan met lokaal verzamelde gegevens. Voor een initiatiefnemer is dit een relatief duur en lang traject.
Sommige gemeenten wijzen de initiatiefnemer erop dat hij een dergelijk onderzoek moet laten doen om een WABO-vergunning te kunnen krijgen. Maar niet alle gemeenten of initiatiefnemers ‘weten’ van te voren of er natuur in het geding is. De natuurtoets blijft dan achterwege. Soms stuurt de gemeente de aanvraag door naar de Dienst Regelingen of de provincie zodat zij kunnen kijken of er een vergunning nodig is.
Tijdens de praktijkdag wordt gekeken hoe de huidige regelgeving in elkaar zit en waar zich praktische en juridische knelpunten voordoen. Vervolgens komt de nieuwe werkwijze van de gemeente Zwolle aan bod. Het idee is om een aantal soortenmanagementplannen voor beschermde soorten in de gemeente te maken. Daarin staat waar de soort voor komt, in welke aantallen en hoe het leefgebied er uit ziet en waar de gemeente verwacht dat de komende tien jaar het leefgebied aangetast zou kunnen gaan worden. De gemeente compenseert waar nodig vooraf al voor de mogelijke ingrepen. De vergunningaanvragen worden daarmee in de toekomst tamelijk eenvoudig: er is namelijk al gecompenseerd voor mogelijke schade aan soorten. Voor meer informatie zie de website van Landwerk.
27 november: Slimmer omgaan met omgevingsrecht
De werkconferentie Slimmer omgaan met omgevingsrecht’ laat u op één dag de meest inspirerende Nu al Eenvoudig Beter-projecten en –strategieën uit 2013 zien. Tijdens de werkconferentie hoort u en praat u mee over de belangrijkste lessen uit één jaar Nu al Eenvoudig Beter. Aanverwante trajecten over slim gebruik van regelgeving worden besproken. Daarnaast kunt u kennis maken met strategieën om Nu al Eenvoudig Beter te werken. Voor meer informatie zie de website van Platform 31.
12 december: Bijeenkomst over de Omgevingswet voor bestuurders
Hoe ver zijn we nu met de stelselherziening omgevingsrecht? Hoe kunnen we, vooruitlopend op de Omgevingswet, nu al eenvoudiger en beter werken? Minister Melanie Schultz, VNG-voorzitter Annemarie Jorritsma, IPO-voorzitter Yves de Boer en Hennie Roorda van de Unie van Waterschappen houden een inleiding. Ook de winnaar van de Nu al Eenvoudig Beter-trofee zal tijdens de bijeenkomst worden gekozen. Bestuurders van gemeenten, provincies en waterschappen zijn welkom op 12 december in Den Haag. Er zijn nog enkele plaatsen beschikbaar. Bestuurders kunnen zich voor de bijeenkomst aanmelden bijdaniella.altman@minienm.nl telefoon 070 456 1206.
18 december: Bijeenkomst over ontslakken gebiedsontwikkeling
Binnenkort meer informatie via de website van de Actieagenda Bouw.
Interessante publicaties
‘Succes regio’s hangt niet af van bestuurlijke structuren’
Voor de ontwikkeling van regio’s zijn bestuurlijke structuren veel minder belangrijk dan beleidsmakers vaak denken. Dat betoogde prof.dr. Marcel Boogers tijdens zijn oratie ‘Het raadsel van de regio: waarom regionale samenwerking soms resultaten oplevert’. Daarmee aanvaardde hij op 17 oktober 2013 het ambt van bijzonder hoogleraar innovatie en regionaal bestuur aan de Universiteit Twente. (Universiteit Twente, 16 oktober 2013) Zie ook de website van de Universiteit van Twente.
‘Bouwplannen makkelijker door juridische molen’
In het VNG-magazine van 25 oktober staat een artikel over de gemakkelijker geworden procedures voor bouwplannen. Oud-wethouder Duco Stadig wordt geïnterviewd. Hij stelt dat wethouders en ambtenaren zich nog niet allemaal realiseren hoeveel er in de afgelopen jaren is veranderd en eenvoudiger geworden op het gebied van regelgeving voor bouwplannen (bestemmingsplannen, projectbesluiten en reguliere vergunningen). Als voorbeelden noemt hij dat gemeenten niet meer van zichzelf of van initiatiefnemers hoeven te eisen dat voor elk project ieder procesrisico wordt uitgesloten. Ook is volgens hem de kans dat de Raad van State een besluit torpedeert kleiner geworden; de eventuele gevolgen zijn niet langer fataal. Lees het gehele interview in het VNG magazine.
