Belangrijke rol voor Omgevingswet bij modernisering milieubeleid
Vereenvoudiging en verbetering van wet- en regelgeving, onder andere via de Omgevingswet, is één van de pijlers onder de modernisering van het milieubeleid. Dat schrijft staatssecretaris Mansveld op 10 maart in een brief ‘Modernisering milieubeleid’ aan de Tweede Kamer. Gezondheid staat centraal in het nieuwe milieubeleid, de internationale aanpak krijgt prioriteit en er zal bij klimaatinitiatieven nog meer dan voorheen naar coalities worden gezocht. Maar daarnaast zijn ook veranderingen in wet- en regelgeving nodig. Door regels toegankelijker te maken en ze op te nemen in de Omgevingswet wil het kabinet er voor zorgen dat de noodzakelijke milieu-aanpak en daarbij horende innovaties mogelijk worden. Mansveld: “Door de integratie van de regels voor onder andere ruimtelijke ordening, natuur, water en milieu, wordt een integrale en gebiedsgerichte aanpak van de leefomgeving wettelijk beter ondersteund. Dat biedt kansen voor een effectieve en efficiënte verbetering van de leefomgevingskwaliteit.”
Bij het onderbrengen van de Wet Milieubeheer in de Omgevingswet wordt ook nadrukkelijk bekeken welke bevoegdheden bij welke overheden belegd moeten worden. Uitgangspunt is dat de overheidslaag die het best bepaalde problemen kan oplossen, ook de bevoegdheden krijgt dat te doen.
Geef die pen door! Column Anne-Marie Klijn
In 2014 maken we ruimte in onze nieuwsmail voor lezers om hun mening te geven over de stelselherziening omgevingsrecht. We doen dit onder de noemer ‘Geef die pen door!’. Chris Kuijpers, directeur-generaal milieu en internationaal, beet vorige maand het spits af. Hij gaf de pen door aan Anne-Marie Klijn van Boekel de Nerée, gespecialiseerd in bestuurs- en omgevingsrecht. Zij heeft zitting in de Adviescommissie wonen en cultuur, een van de vijf adviescommissies die de stelselherziening omgevingsrecht begeleiden.
Rechtszekerheid en vertrouwen
“In de nieuwe Omgevingswet wordt gezocht naar uniformiteit en flexibiliteit. Niet een standaard antwoord op iedere vraag. Maar kaders voor maatwerk.
Daarin is de wet vernieuwend en is het een heel interessant proces. Het geeft ook mogelijkheden die er nu nog niet zijn.
Maatwerk is echter minder makkelijk te codificeren en dus komen er vragen op naar het waarborgen van de rechtszekerheid.
De vraag is alleen waarover we spreken als we het hebben over rechtszekerheid? Hebben we het dan over behouden wat er is of over de weg naar het (nieuwe) antwoord?
Naar mijn mening is niets zeker. Alles verandert, elke dag opnieuw.
Vandaag geldt een bestemmingsplan en morgen ontstaat er een goed idee waarvoor een afwijking nodig is. Dus dan gaat het niet om behoud maar over het proces om belangen op juiste wijze af te kunnen wegen. Het proces en procedures kunnen in een wet worden opgenomen. Maar dan zijn we er nog niet. Het gaat ook over vertrouwen.
Vertrouwen kun je bevorderen door met elkaar af te spreken hoe je werkt. De algemene beginselen van bestuur geven een juridisch raamwerk maar zijn te abstract voor de burger. Laten we dus simpele en leesbare afspraken maken over verantwoordelijkheid (het tijdig verstrekken van informatie) of over betrouwbaarheid (toezeggingen nakomen) of over dienstbaarheid of transparantie ( bereid zijn activiteiten uit te leggen en redenen te geven voor bepaald optreden). Een soort kookboek met receptuur voor goed gedrag dat vervolgens leidt tot goed bestuur. Vind je ook niet Elsbeth Vogel?”*
Anne-Marie Klijn, advocate en partner Boekel de Nerée
*Elsbeth Vogel is senior legal counsel environment & safety Philips Innovation Services and country officer safety and environment Philips Electronics Nederland BV
Informatiebijeenkomsten Eenvoudig Beter in mei en juni
Denkt u dat zaken beter, sneller of eenvoudiger geregeld kunnen worden bij projecten die u onderhanden hebt? En wilt u vooruit lopen op de mogelijkheden die de Omgevingswet u gaat bieden? Kom dan naar één van de twee landelijke bijeenkomsten die Eenvoudig Beter in mei organiseert. Tijdens deze middagbijeenkomsten zult u geïnspireerd worden door verschillende projecten waar Nu al Eenvoudig Beter wordt gewerkt of waar gebruik is gemaakt van de mogelijkheden die de Crisis- en herstelwet biedt. Er zijn deskundigen aanwezig die uw vragen kunnen beantwoorden. De bijeenkomsten zijn op 13 mei (Amsterdam) en op 22 mei (Arnhem).
In juni zal naar verwachting het wetsvoorstel Omgevingswet naar de Tweede Kamer worden gestuurd. Op 26 juni (ochtend) is er – in samenwerking met de jaarlijkse Schakeldag – in Utrecht een informatiebijeenkomst waarin u wordt bijgepraat over de ins en outs van het wetsvoorstel.
Zet deze data al vast in uw agenda. U ontvangt eind maart een uitnodiging voor de bijeenkomsten.
Wettelijke basis voor 29 omgevingsdiensten
Een landelijk netwerk van 29 omgevingsdiensten moet de kwaliteit verhogen van de vergunningverlening aan bedrijven, het toezicht op deze milieuvergunningen en de handhaving. Het kabinet wil de oprichting van deze omgevingsdiensten wettelijk regelen. Dat staat in een wetsvoorstel tot Wijziging van de Wet algemene bepalingen omgevingsrecht (verbetering vergunningverlening, toezicht en handhaving). Het kabinet heeft onlangs ingestemd met het wetsvoorstel van staatssecretaris Mansveld van Infrastructuur en Milieu en minister Opstelten van Veiligheid en Justitie. Het wetsvoorstel ligt inmiddels bij de Tweede Kamer.
Omgevingsdiensten moeten er voor zorgen dat de leefomgeving voor mens en dier veilig is en dat het milieu wordt beschermd. Zij verlenen milieuvergunningen aan (risico)bedrijven en controleren of bedrijven zich aan de regels houden. Doen bedrijven dat niet, dan kan een omgevingsdienst sancties opleggen. De diensten voeren die taken uit in opdracht van de gezamenlijke overheden (provincie en gemeenten) in een regio.
Het kabinet vindt het belangrijk dat vergunningverlening, toezicht en handhaving (VTH) overal op dezelfde manier verlopen. Via de omgevingsdiensten wil het kabinet versnippering van deze VTH-taken beperken en de kwaliteit van de uitvoering verhogen. Voorheen lag de verantwoordelijkheid van de uitvoering bij provincies en gemeenten. Daar was echter niet altijd de benodigde kennis aanwezig of men was niet altijd doortastend genoeg, bleek in het verleden.
Daarom hebben Rijk, het Interprovinciaal Overleg (IPO) en de Vereniging van Nederlandse Gemeenten (VNG) afgesproken het VTH-stelsel te moderniseren. Resultaat is dat per 1 januari van dit jaar 29 omgevingsdiensten zijn opgericht, waarvan er zes zijn gespecialiseerd in grote chemische bedrijven. Daarmee lopen IPO en VNG vooruit op de wetswijziging die het kabinet naar de Kamer heeft gestuurd.
Gratis gebruik van digitale hoogtekaart van Nederland voor iedereen
Vanaf 6 maart zijn de hoogtegegevens voor iedereen vrij toegankelijk via de website van Publieke Dienstverlening op de Kaart.
Met de openstelling van het Actueel Hoogtebestand van Nederland (AHN) ontstaan er veel toepassingsmogelijkheden voor burgers en bedrijven. Denk aan architecten die hun bouwwerk levensecht in 3D kunnen laten zien, zonnepanelen die efficiënter kunnen worden geplaatst en games die Nederland letterlijk op de kaart kunnen zetten.
De gegevens uit het hoogtebestand vormen een digitale hoogtekaart. De kaart werd tot nu toe vooral door Rijkswaterstaat en de waterschappen gebruikt bij het waterbeheer en het beheer van waterkeringen. Een van de weinige openbare toepassingen van de AHN was de mogelijkheid om de hoogte van een bepaald adres op te vragen via het invoeren van de postcode. Door het volledig en zonder enige voorwaarden openstellen van het bestand wordt hergebruik van de beschikbare gegevens gestimuleerd.
De gegevens uit het AHN zijn verzameld vanuit de lucht. Met lasertechnologie is vanuit helikopters en vliegtuigen 3D hoogte-informatie verzameld. Zo is van elke vierkante meter in Nederland tot op 5 centimeter nauwkeurig de hoogte op maaiveldniveau bekend. Ook is informatie beschikbaar over bouwwerken en begroeiing.
De provincies, de waterschappen en Rijkswaterstaat (namens het ministerie van IenM) financieren het programma.
Kadastergegevens per 1 april voor gemeenten zonder factuur
Het ministerie van Binnenlandse Zaken en Koninkrijksrelaties (BZK) heeft met de Vereniging van Nederlandse Gemeenten (VNG) afgesproken om het digitale gebruik van de Basisregistratie Kadaster door gemeenten voortaan te financieren uit het Gemeentefonds. Gemeenten krijgen hiervoor dus geen facturen meer van het Kadaster. Deze afspraak geldt voor 2014 en 2015. Definitieve afspraken over de financiering van het stelsel van basisregistraties worden nog gemaakt. Dit betekent dat gemeenten vanaf 1 april niet meer per afgenomen product aan het Kadaster betalen. In plaats daarvan vindt een verrekening plaats met het Gemeentefonds. Dit draagt bij aan het streven naar efficiency binnen de overheid. De budgetfinanciering geldt alleen voor de digitale standaardproducten uit de BRK. Dit zijn zowel bestandsleveringen als het gebruik van webservices en een aantal raadplegingen via Kadaster-on-line. In dit overzicht staat welke producten en diensten onder de nieuwe regeling vallen.
Gebiedsontwikkeling, grondbeleid en de Omgevingswet
De manieren waarop aan gebiedsontwikkeling wordt gedaan zijn in de afgelopen jaren fundamenteel veranderd. De voortdurende economische crisis heeft gevolgen voor het grondbeleid en de vastgoedmarkt. Dat werd duidelijk tijdens het praktijkcongres Gebiedsontwikkeling nieuwe stijl dat begin deze maand in Amsterdam plaatsvond. Op het congres kwamen heel wat voorbeelden uit de praktijk ter sprake. Kenmerkend is dat veel van die initiatieven van onderop komen. Overheden moeten daarop inspelen door buiten hun standaardrol, taken en verantwoordelijkheden te durven denken, en dat gebeurt ook in de praktijk.
Tijdens dit congres gaf minister Schultz van Haegen haar visie op het grondbeleid. Zij ziet dat veel gemeenten het accent verleggen van actief naar faciliterend grondbeleid. Ze stoppen met grootschalige grondaankopen; Schultz vindt dat een positieve ontwikkeling. “Gemeenten moeten een bewuste afweging maken. Niet alleen vanwege de financiële risico’s van actief grondbeleid, maar ook omdat burgers en bedrijven meer zelf kunnen en willen. Wat mij betreft moeten mensen meer kansen krijgen om zelf hun omgeving in te richten. Dat vraagt dus eerder om faciliterend dan actief grondbeleid.”
Schultz wees er op dat in de Omgevingswet straks ruimte is voor beide: zowel actief als faciliterend grondbeleid. Zij noemde een aantal nieuwe mogelijkheden in de Omgevingswet, zoals de mogelijkheid voor gemeenten om beter en sneller in te spelen op initiatieven van eigenaren en bewoners. Bijvoorbeeld door het werken met een globaal omgevingsplan dat op verschillende manieren kan worden ingevuld. Initiatiefnemers kunnen daardoor in veel gevallen sneller aan de slag. In de meeste gevallen is het wijzigen van een omgevingsplan niet nodig, voordat een omgevingsvergunning kan worden afgegeven.
Het wordt gemeenten gemakkelijker gemaakt om faciliterend grondbeleid te voeren, door de toepassing van het exploitatieplan te vereenvoudigen. Gemeenten hoeven voortaan niet meer in alle gevallen vooraf een exploitatieplan te maken, maar kunnen het ook maken bij aanvraag van de omgevingsvergunning. Dan weet je wat er gaat gebeuren en kun je gemakkelijker uitrekenen wat bouwers en ontwikkelaars moeten betalen. Het zal daardoor eenvoudiger worden een exploitatieplan op te stellen.
Daarnaast hoeft het omgevingsplan niet meer elke tien jaar te worden herzien, want bij organische ontwikkelingen staat niet op voorhand vast wanneer plannen worden uitgevoerd. Verder mag de toets op financiële uitvoerbaarheid bij flexibele plannen ook een financiële haalbaarheidsstudie zijn, zonder dat alle mogelijke situaties op voorhand in detail hoeven te worden doorgerekend. De Crisis- en herstelwet voorzag er al in dat de duur van ‘tijdelijke bestemmingen’ naar tien jaar is verlengd .
Tot slot noemde Schultz de mogelijkheden van een regeling voor stedelijke herverkaveling, zodat grondeigenaren betere kansen krijgen om zelf te ontwikkelen en gemeenten geen financiële risico’s lopen. In de loop van dit jaar komen de resultaten van een verkenning hiernaar op tafel. Kern van stedelijke herverkaveling is dat eigenaren grond en vastgoed ruilen, zodat iedereen zijn bouwplannen kan realiseren.
25 pilotgemeenten gaan ontslakken
Het actieteam Ontslakken is gestart met 25 pilotgemeenten. Er is een expertteam gevormd dat gemeenten, die daar om verzoeken, bijstaat bij een eigen gemeentelijke ontslakkingtraject. De pilots gaan voor eigen succes, leerervaringen en delen met andere gemeenten. Belangrijke thema’s zijn: durven loslaten, initiatieven beoordelen op toegevoegde waarde voor de gemeente in plaats van op ‘past het in de regels’ en leren bouwen op vertrouwen. De lijst van deelnemende gemeenten is hier te vinden.
Agenda
3 april 2014: Noordelijk symposium tijdelijke natuur (Steenwijk)
Symposium van de natuur- en milieufederaties van Drenthe, Friesland en Groningen, over tijdelijke natuur op braakliggende gronden in Noord-Nederland. Klik hier voor meer informatie over de bijeenkomst.
13 mei 2014 (Amsterdam) en 22 mei 2014 (Arnhem): Informatiebijeenkomsten Nu al Eenvoudig Beter en Crisis- en herstelwet
Tijdens deze middagbijeenkomsten zult u geïnspireerd worden door verschillende projecten waar Nu al Eenvoudig Beter wordt gewerkt of waar gebruik is gemaakt van de mogelijkheden die de Crisis- en herstelwet biedt. Er zijn deskundigen aanwezig aan wie u uw eigen project kunt voorleggen en die uw vragen kunnen beantwoorden.
Interessante publicaties
Op onze website zijn alle rapporten en artikelen te vinden onder ‘publicaties’.
Gebiedsontwikkeling Nieuwe Stijl: eerste stappen in de praktijk.
Bevat een weerslag van de inzichten en lessen die sinds 2012 zijn opgedaan bij de 24 praktijkcases die het ministerie van IenM heeft gevolgd. De publicatie is te verkrijgen als Ibook of als pdf, beide te downloaden via deze link.
Bron: Omgevingswet.pleio.nl
